Testosteron is geen wondermiddel voor oudere mannen

Poepie spul, dat testosteron. Stop het in een gel, laat oudere mannen het op hun huid smeren, en aanschouw het mirakel: de ingedutte heren verjongen. Ze worden fitter en hun seksleven bloeit op. Tenminste, dat is wat de populaire media ons doen geloven. Toch jammer dat die populaire media worden volgeschreven door overwerkte en onderbetaalde tekstslaven, die geen tijd hebben om eens een keer een studie goed te lezen.

De ophef
In februari 2016 heb je overal berichtjes kunnen lezen als het ding hieronder. Dat verscheen op Nu.nl. [nu.nl 19 februari 2016] Het is een bewerking van een berichtje op Medical News Today, [medicalnewstoday.com 19 February 2016] over een Amerikaanse wetenschappelijke studie die verscheen in de New England Journal of Medicine.

Die studie was gedeeltelijk betaald door AbbVie, de producent van de testosterongel AndroGel.

De studie
In de studie analyseerden de onderzoekers de gegevens van ruim zevenhonderd mannelijke 65-plussers, die relatief weinig testosteron in hun bloed hadden. De mannen smeerden gedurende een jaar elke dag 5 gram AndroGel op hun huid. Daardoor steeg de concentratie testosteron in hun bloed tot het niveau dat je normaliter vindt in mannen van 20-40 jaar.

De resultaten
In de studie staan de twee figuren hieronder. Ze representeren de voornaamste positieve effecten van de testosteronsuppletie. De eerste figuur geeft aan hoeveel keer vaker of minder de mannen per week seks hadden. De seksuele activiteit van de mannen in de placebogroep bleef plusminus gelijk, de mannen die testosteron smeerden hadden tijdens de trial ongeveer een halve keer per week vaker seks dan voordat de toediening van testosteron begon.

Het proseksuele effect wordt minder naarmate de proef vordert. In de laatste maand van het experiment hadden de mannen in de testosterongroep slechts 1 keer per vijf weken vaker seks dan voordat de toediening begon.

Het effect is niet groot, maar was wel statistisch significant. Van alle andere effecten die de onderzoekers hebben gemeten kun je dat niet zeggen.

De figuur hieronder suggereert dat de mannen fitter werden. Je kijkt naar het percentage mannen dat door de toediening van testosteron of een placebo gedurende zes minuten minstens vijftig meter meer kon afleggen.

Een beetje verwarrend, die figuur. Omdat wij van die nijvere mensen zijn, hebben we op basis van de gegevens in de studie zelf ook een figuur gemaakt. Die zie je hieronder. Je kijkt naar het gemiddelde aantal meters dat de mannen gedurende zes minuten konden lopen. Dat is behapbaarder.

Voordat de proef begon konden de mannen 387 meter afleggen. Toen de proef was afgelopen, was dat bij de mannen in de testosterongroep 14 meter meer. Bij de mannen in de placebogroep nam de afstand toe met 7 meter.

In de testosterongroep kregen meer mannen prostaatkanker dan in de placebogroep, kregen meer mannen een verhoogd PSA, en kregen meer mannen met een verhoogde hematocrietwaarde.

Ook die effecten waren niet statistisch significant, maar dat kwam volgens de onderzoekers mogelijk doordat het aantal proefpersonen te klein was. "The number of participants was too few to draw conclusions about the risks of testosterone treatment", schrijven de onderzoekers.

Conclusie
De berichten in de populaire media over dit onderzoek zijn overdreven. Het proseksuele effect van testosteron is het enige significante effect dat de onderzoekers vonden - en dat stelt weinig voor. En aantonen dat testosterontoediening veilig is? Dat doet dit onderzoek niet.

Bron:
N Engl J Med 2016;374:611-24.

Meer:
Testosteron te gevaarlijk voor oudere mannen - trial afgebroken (3-7-2010)
Testosteron is helemaal niet zo goed voor oudere mannen (16-1-2008)
Hoge doses testosteron bij oudere mannen: minder effect, meer bijwerkingen (28-11-2004)