AmerikaBlog

Liesbeth Smit

Boston, 27/4/2008

Fat Myth

Amerika denkt nog steeds dat vet dik maakt, net als – misschien in mindere mate – de Nederlanders. Ook het Nederlandse voedingscentrum heeft liever niet dat je teveel vet eet. Dat je van spek zelf ook vetrandjes krijgt klinkt ook logisch, maar kloppen doet het niet. Net zoals het niet helemaal klopt dat verzadigd vet op zich ongezond is.

Op een afslankdieet met relatief veel vet verlies je meer gewicht dan op een dieet met veel koolhydraten, blijkt uit een studie van Stanford University. [JAMA. 2003 Apr 9;289(14):1837-50.] Bovendien is zo'n dieet makkelijker vol te houden. Vergelijk je de populaire afslankdiëten, dan verliezen vrouwen op een Atkinsdieet met veel vet twee keer zoveel vetmassa als vrouwen op een vetarm dieet zoals de Amerikaanse overheid dat propageert. [JAMA. 2007 Mar 7;297(9):969-77.]

Dik worden van vet? Dat valt reuze mee, blijkt uit de studies. Net zoals uit studies blijkt dat het met de gezondheidsrisico's van een vetrijk dieet wel losloopt.

Een dieet met te weinig vet eet laat je goede HDL-cholesterol zakken, en de concentratie slechte triglyceriden in je bloed stijgen. En wanneer je een boterham – zeg maar: koolhydraten - eet in plaats van olijfolie – vet - dan gaat dat ten koste van gunstige vetwaarden van je bloed, volgens onderzoek aan Harvard. [J Am Coll Nutr. 2001 Feb;20(1):5-19.] Maar die kennis bereikt de consumenten niet.

Dat heeft alles te maken met de aanbevelingen die gezondheidsautoriteiten doen. In Australie, Nieuw Zeeland, Amerika en Europa schrijven overheden unaniem een limiet voor aan het percentage vet dat hun inwoners mogen eten, en voeden zo de vet-is-slecht-mythe. Die autoriteiten luisteren niet naar voedingsgoeroe Walter Willet. Van Willett mag je zoveel onverzadigd vet eten als je wilt.

Verzadigd vet

Ook het onderscheid tussen verzadigde en onverzadigde vetten is niet zo strikt als de voedingswetenschap altijd heeft beweerd. Ikzelf heb altijd gedacht dat dat onderscheid in de voedingswetenschap onbetwist was. Maar Dariush Mozaffarian, de vet-expert van Harvard, heeft me uit die droom geholpen. Mozaffarian liet me een Harvardiaanse studie zien die op het eerste gezicht concludeert dat verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. [N Engl J Med. 1997 Nov 20;337(21):1491-9.]

Dezelfde studie laat echter ook zien dat er niks van de associatie tussen verzadigd vet en het risico op hart- en vaatziekten overblijft als je de effecten van de onverzadigde vetten weghaalt. [Klik voor een grotere figuur]

Verzadigd vet inruilen voor koolhydraten heeft volgens Mozaffarian geen invloed op het risico op hart- en vaatziekten. Hierdoor daalt het slechte LDL-cholesterol net zoveel als het goede HDL-cholesterol, hebben Franks Sacks van Harvard en onze Nederlandse voedingsdeskundige Martijn Katan laten zien. [Am J Med. 2002 Dec 30;113 Suppl 9B:13S-24S.]

Het maakt voor hart en bloedvaten dus weinig uit als je brood vervangt door een calorisch gelijkwaardige stuk salamiworst. Maar vervang je die salamiworst boordevol verzadigd vet met olijven of noten met onverzadigd vet, dan neemt het risico op hart- en vaatziekten af.

Het Voedingscentrum maakt het wel erg simpel. "Verzadigd vet kan het cholesterolgehalte laten stijgen, en onverzadigde vetten verlagen het cholesterolgehalte", zegt het centrum op zijn webstek.

Walter Willett in een tamelijk snobistisch Amerikaans kookprogramma

Dat verzadigd vet ook het goede HDL-cholesterol laat stijgen vindt het Voedingscentrum blijkbaar te verwarrend om te vertellen.

Het is ook moeilijk, voedingswetenschap. Gezond, ongezond, teveel, te weinig. Van de voedingsafdeling op Harvard mag je in ieder geval (liefst gezond) vet blijven eten. "More is better", luidt het motto op Havards Nutrition Source-website.

Katan en Willett hebben dus allebei geen fundamentele bezwaren tegen eten uit de frituur. Katan eet zelfs liever een kroket dan een boterham met kaas. Willett houdt het op gefrituurde kipnuggets. Willett duikt eerst nog wel even de keuken in om zelf de labels van de olie te lezen. Want transvet is uiteraard nog wel steeds slecht.