30.10.2014

Melk, de witte vrouwenmoordenaar

Je hebt het niet kunnen missen, want er is bijna geen nieuwsmedium dat geen aandacht besteedt aan de epidemiologische studie die onderzoekers van Uppsala University in Zweden deze week publiceerden in BMJ. Volgens dat onderzoek verhoogt elk glas melk dat je per dag drinkt je kans op een voortijdige dood en je kans op een botbreuk. De vermoedelijke boosdoener is het suiker galactose.

Studie
De Zweden volgden een groep van ruim zestigduizend vrouwen sinds de late jaren tachtig en een groep van een kleine vijftigduizend mannen sinds het midden van de jaren negentig. Met vragenlijsten bepaalden de onderzoekers hoeveel zuivel de studiedeelnemers gebruikten. Bovendien hielden ze bij of de studiedeelnemers botten braken of overleden.

Resultaten
Bij de mannen had melk niet zoveel effect. Elk glas dat ze dronken verhoogde hun kans op overlijden met een procent en verhoogde hun kans op een botbreuk ongeveer evenveel.

Bij de vrouwen was de situatie anders. Bij hen nam bij elk glas melk per dag de kans op overlijden toe met 15 procent, en steeg de kans op een botbreuk met 2 procent. Vrouwen de dagelijks 3 glazen melk of meer dronken hadden twee keer meer kans om te overlijden dan vrouwen die minder dan 1 glas melk per dag dronken. Melk verhoogde vooral de kans op een dodelijke hart- en vaatziekten, maar ook de kans op een dodelijke vorm van kanker.

Verklaring
De Zweden vermoeden dat het enkelvoudige koolhydraat galactose in melk de boosdoener is. In melk zit lactose, een tweevoudige koolhydraat die bestaat uit een molecuul glucose en galactose.

Je kunt galactose beschouwen als een rechtsdraaiende vorm van glucose. In het lichaam zetten enzymen lactose om in galactose en glucose, en galactose vervolgens in glucose.

Datzelfde galactose versnelt in dierstudies de veroudering. [J Neurosci Res. 2006 Aug 15;84(3):647-54.] In 2006 publiceerden Chinese onderzoekers een experiment waarin ze muizen gedurende 7 weken dagelijks injecteerden met 100 mg galactose per kg lichaamsgewicht, en ontdekten dat hersencellen van de proefdieren daardoor versneld verouderden. Waarschijnlijk verhoogt galactose de activiteit van vrije radicalen.

De Chinezen konden de schadelijke effecten van galactose trouwens verminderen door toediening van R-alpha-lipoic acid. In een andere Chinese dierstudie beschermde ECGC, een flavonoid in groene thee, muizen tegen de versnelde veroudering door galactose. [Biol Pharm Bull. 2009 Jan;32(1):55-60.]

De dosis die de Chinezen gebruikten was niet hoog, schrijven de Zweden. "This is equivalent to 6-10 g in humans, corresponding to 1-2 glasses of milk. Based on a concentration of lactose in cow's milk of approximately 5%, one glass of milk comprises about 5 g of D-galactose."

De onderzoekers hebben geprobeerd om die theorie te toetsen, en bepaalden bij sommige deelnemers de concentratie van het ontstekingseiwit Interleukine-6 in het bloed en de ontstekingsmerker 8-iso-PGF2alpha in de urine. Die waarden waren hoger naarmate de studiedeelnemers meer melk dronken, maar erg veel hadden die effecten niet om het lijf.

Kaas, karnemelk en yoghurt
"Particularly noteworthy is that intake of fermented milk products such as yogurt and soured milk [= karnemelk] and cheese were associated with lower rates of fracture and mortality", schrijven de Zweden.

Conclusie
"Our results may question the validity of recommendations to consume high amounts of milk to prevent fragility fractures", schrijven de onderzoekers. "The results should, however, be interpreted cautiously given the observational design of our study. The findings merit independent replication before they can be used for dietary recommendations."

Bron:
BMJ 2014;349:g6015.

Meer:
Estradiol en testosteron in eitjes en melk (11-10-2007)
Discussie: veroorzaken de hormonen in melk kanker? (22-2-2007)
A1-melkeiwit veroorzaakt hartaanvallen en diabetes (17-3-2003)