28.01.2004

Duursport verstoort hormoonhuishouding

Dat duursporters minder testosteron aanmaken is oud nieuws. Maar hoe dat precies komt, dat was nog niet eerder zo netjes uitgezocht als in de humane studie die Amerikaanse bewegingswetenschappers in 2003 publiceerden in de European Journal of Applied Physiology. Intensieve duursport tast de hormoonhuishouding aan tot in de kern.

Medio jaren tachtig ontdekten fysiologen dat mannen die veel aan duursport deden een lagere testosteronspiegel hadden. Het verschil met even oude mannen die niet aan sport doen kon volgens die eerste studies oplopen tot maar liefst zeventig procent. Dat gegeven staat nog steeds overeind.

Waardoor duursport de testosteronspiegel verlaagt was niet helemaal duidelijk. Mannelijke duursporters zouden minder LH aanmaken, zeident studies. In 1990 toonden Amerikaanse onderzoekers aan dat duursporters minder LH aanmaken na toedieningen van GnRH, het stuurhormoon der stuurhormonen. De reactie van de testes op LH - gemeten door toediening van hCG - was weer wel normaal.

Of die bevindingen kloppen is niet zeker, schrijven de auteurs in de European Journal of Applied Physiology. Er zaten methodologische foutjes in de oude studies. Daarom hebben ze het onderzoek overnieuw gedaan.

Voor hun studie gebruikten de onderzoekers twee groepen mannen. De ene groep bestond uit vijf fanatieke hardlopers, die wekelijks 95 tot 140 kilometer aflegden, en zeven dagen per week trainden. De andere groep bestond uit zes mannen die niet aan sport deden. De gemiddelde leeftijd van beide groepen was dertig jaar.

Drie dagen lang aten de mannen een dieet dat de onderzoekers bepaalden. Daarna, op de dag van het onderzoek, kregen de mannen met een infuus 0.025 microgram GnRH per kilo lichaamsgewicht toegediend. Vlak voordat het hormoon het lichaam van de mannen instroomde, tot drie uur daarna, registreerden de onderzoekers de aanmaak van LH en testosteron.

De figuur hierboven laat het totale testosteron zien. Het vrije testosteron is niet gemeten. Ook de aanmaak van LH in beide groepen mannen verschilde.

De hoogste piek in de concentratie LH die de onderzoekers bij de getrainde mannen ontdekten was 2.5 IE per liter. Bij de ongetrainde mannen was dat 7.8 eenheden per liter. Omdat de concentratie LH varieert konden de onderzoekers niet zeggen of het gemeten verschil significant was. Duidelijker was het verschil in de mate waarin de meer testosteron aanmaakten door het GnRH.

Wat er in de lichamen van de duursporters is veranderd, weten de onderzoekers niet. Misschien is het aantal LH-receptoren in de Leydigcellen verminderd. Misschien is het proces waarin de testes testosteron aanmaken verstoord door een verhoogde aanmaak van prolactine of cortisol, of door een oververhitting van het lichaam. Evenmin weten de onderzoekers of de hormonale axis permanent is aangetast, of zich weer herstelt als de mannen hun Reeboks aan de wilgen hangen.

De onderzoekers nemen het woord 'afwijking' niet in de mond. Er was medisch niks mis met de duursporters. In gesprekken met de atleten vonden de onderoekers geen aanwijzingen voor overtraining. De libido van de mannen was in orde. De verlaging van de hormoonniveau's zou wel eens een aanpassingsmechanisme kunnen zijn, denken de onderzoekers. Zo voorkomt het lichaam dat het spieren aanzet waardoor het te zwaar wordt voor duurinspanningen.

Bron:
Eur J Appl Physiol. 2003 Apr;89(2):198-201.